Czy dziecko musi przystąpić do spowiedzi przed I Komunią Świętą?
22 grudnia, 2023
| Dziecko, które osiągnęło używanie rozumu – czyli po ukończeniu 7 roku życia (kanon 97§2) – ma obowiązek przed przyjęciem po raz pierwszy Komunii Świętej przystąpić do sakramentu pokuty w ramach indywidualnej spowiedzi. Stanowi o tym dość obfity w normy przepis kanonu 914 Kodeksu Prawa Kanonicznego. W środkowej części tego kanonu czytamy, że dzieci, które potrafią używać rozumu mają przejść przygotowanie sakramentalne, a następnie bez zwłoki, lecz po uprzedniej spowiedzi sakramentalnej, przystąpić do Najświętszej Eucharystii. Troska o to należy solidarnie do rodziców i proboszcza. Liczne dokumenty episkopatów, postanowienia synodów plenarnych i diecezjalnych, a także dokumenty o charakterze duszpasterskim Kościołów partykularnych na całym świecie uściślają, że spowiedź dzieci ma być dostosowana do ich wieku i możliwości intelektualno-psychologicznych. Tak jak w przypadku dorosłych, tak i spowiedź dzieci (w tym pierwsza spowiedź) nie musi mieć miejsca w konfesjonale i nie musi być „ściśle formułkowa”. W sytuacji dzieci z zaburzeniami osobowości, ze spektrum autyzmu, z traumami, z inną nadwrażliwością, z niepełnosprawnością fizyczną itp., tym bardziej należy dostosować czas, miejsce i formę spotkania małego penitenta z szafarzem sakramentu pokuty w indywidualnej spowiedzi. Prawo i obowiązek zgłoszenia tych specjalnych potrzeb swojego dziecka należy do rodziców lub opiekunów. Oni najlepiej znają swoje dziecko i są odpowiedzialni za jego prawidłowy wzrost w wierze. Można poszukać kapłana, który będzie sprawował ten sakrament w zrozumieniu dla ograniczeń lub specjalnych potrzeb dziecka. Nie musi to być ksiądz proboszcz/wikary z danej parafii. Trzeba będzie jednak przynieść zaświadczenie o tym, że taka spowiedź się odbyła lub poinformować o tym fakcie w sposób pewny proboszcza miejsca późniejszego przyjęcia I Komunii Świętej. Rodzice muszą tez pamiętać, że dziecko jest autonomicznym bytem i ma prawo do własnej duchowości i poszanowania sfery tajemnicy sumienia (które jest jeszcze dziecięce, rozwijające się, ale z pełnią ludzkiej godności). W tym też kontekście dziecko ma prawo do sakramentu spowiedzi – do pojednania z Bogiem, do własnego rozwoju moralnego – tak samo, jak ma prawo do I Komunii Świętej.
Czy dopuszcza się wyjątki od tak sformułowanego obowiązku spowiedzi przed I Komunią Świętą? Tak. W pierwszej kolejności dotyczy to dzieci ciężko chorych lub niepełnosprawnych intelektualnie, które nie są w stanie osiągnąć poziomu intelektualnego na poziomie siedmiu lat. Przyjmuje się, że te dzieci nie są w stanie popełnić grzechu ciężkiego i nie jest możliwe, aby świadomie dokonały spowiedzi. Spowiedź można wtedy ominąć, choć i tu dla celów kształcących dobre postawy praktykuje się (dość powszechnie także w Polsce) formę spowiedzi dostosowaną do ich możliwości (np. za pomocą piktogramów a nawet symbolicznie: dziecko przekazuje serce z czarnego kartonu, a wraz z rozgrzeszeniem kapłan daje czerwone/ złote/białe serce). Kolejna sytuacja to wczesna Komunia Święta dzieci przedszkolnych (mająca miejsce w niektórych polskich diecezjach, jak najbardziej zgodna z prawem kanonicznym – zob. obowiązujący Dekret Quam singulari – Kongregacji ds. Sakramentów Św. z 8 sierpnia 1910r. o dobrej praktyce wczesnej Komunii Świętej). W Polsce dla celów pedagogicznych związanych z praktykowaniem wiary realizuje się pierwszą spowiedź nawet u tak małych dzieci (choć nie są one w stanie popełnić ze świadomością grzechu ciężkiego), lecz w diecezjach innych krajów pierwsza spowiedź odbywa się już po I Komunii, gdy dziecko ukończy siódmy rok życia (często kwestie historyczne stoją u podłoża takiej a nie innej praktyki). |