W jakim przypadku proboszcz może być odwołany ze swojej funkcji? Jak wygląda taka procedura?

3 kwietnia, 2024

Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego (kan. 1740) proboszcz może zostać odwołany z parafii przez biskupa diecezjalnego, gdy posługiwanie proboszcza z jakiejkolwiek przyczyny, nawet bez jego poważnej winy, staje się szkodliwe albo przynajmniej nieskuteczne.
Przyczyny, dla których proboszcz może być odwołany z parafii reguluje kan. 1741 KPK i są przede wszystkim następujące:
1º sposób postępowania, który przynosi kościelnej wspólnocie poważną szkodę lub zamieszanie;
2º nieudolność albo trwała choroba umysłowa lub fizyczna, która czyni proboszcza nieużytecznym w wypełnianiu jego zadań;
3º utrata dobrej opinii u uczciwych i poważnych parafian lub niechęć w stosunku do proboszcza, które według przewidywania szybko nie ustaną;
4º poważne zaniedbywanie lub naruszanie obowiązków parafialnych, które trwa mimo upomnienia;
5º złe zarządzanie dobrami doczesnymi, z wielką szkodą dla Kościoła, ilekroć nie można zaradzić temu złu w inny sposób.
Procedura odwołania proboszcza jest określona w KPK kan. 1742 -1745:
Jeżeli na podstawie przeprowadzonego badania stwierdzi się, że istnieje przyczyna, o której mowa w kan. 1740, biskup omawia sprawę z dwoma proboszczami, wybranymi z zespołu ustanowionego na stałe w tym celu przez radę kapłańską na wniosek biskupa i jeżeli biskup dojdzie następnie do wniosku, że należy przystąpić do odwołania, to podając – do ważności – przyczynę i argumenty, radzi proboszczowi po ojcowsku, by zrezygnował w ciągu piętnastu dni.
Rezygnacja może być złożona przez proboszcza nie tylko bezwarunkowo i bez zastrzeżeń, lecz także pod warunkiem, byleby był on możliwy do przyjęcia przez biskupa zgodnie z przepisami prawa i rzeczywiście został przyjęty. Natomiast jeżeli proboszcz w wyznaczonym terminie nie odpowie, biskup powinien ponowić wezwanie, przedłużając czas użyteczny na odpowiedź, a gdy stwierdzi, że proboszcz otrzymał drugie wezwanie i nie odpowiedział, chociaż nie miał żadnej przeszkody, albo jeżeli proboszcz odmawia złożenia rezygnacji bez podania powodów, biskup powinien wydać dekret odwołania.
W przypadku gdy proboszcz podważa podaną przyczynę i jej podstawy, przytaczając motywy, które wydają się biskupowi niewystarczające, biskup, do ważności swego działania:
1º powinien wezwać proboszcza, by ten, przejrzawszy akta, zebrał w pisemnej relacji swoje zastrzeżenia, a nawet przytoczył przeciwne dowody, jeżeli takie posiada;
2º następnie, po uzupełnieniu instrukcji w razie potrzeby, powinien rozważyć sprawę z tymi samymi proboszczami, o których mowa w kan. 1742 § 1, chyba że z powodu niemożności ich działania trzeba wyznaczyć innych;
3º wreszcie powinien zdecydować, czy proboszcza należy odwołać, czy też nie, i natychmiast wydać w tej sprawie dekret.

Podsumowując, odwołanie proboszcza nie jest sprawą prostą. Należy przede wszystkim udowodnić istnienie przyczyn, dla których proboszcz zgodnie z kan. 1741 powinien być odwołany i udowodnić, że one nie ustają mimo upomnień biskupa. Z wnioskiem o odwołanie proboszcza może wystąpić do biskupa diecezjalnego np Rada Duszpasterska, przy czym procedura jest długotrwała i wymaga dużej determinacji parafian.